W ubiegłym tygodniu Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport dotyczący wdrożenia systemów ETCS i GSM-R przez zarządce infrastruktury. NIK skontrolowała Ministerstwo Infrastruktury, PKP Polskie Linie Kolejowe i Centrum Unijnych Projektów Transportowych. Na prośbę redakcji „Kolejowego Portalu”, PKP Polskie Linie Kolejowe przesłały stanowisko, które publikujemy w całości.
W odniesieniu do opublikowanego raportu Najwyższej Izby Kontroli (NIK) z realizacji Krajowego Programu Kolejowego w zakresie budowy systemów ERTMS/ETCS i GSM-R na liniach kolejowych zarządzanych przez PLK SA należy podkreślić, że Spółka konsekwentnie i kategorycznie nie zgadza się z ustaleniami raportu. W związku z tym Spółka podjęła kroki prawne przewidziane ustawą o NIK polegające na zgłoszeniu w pełni umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, obejmujące aspekty techniczne, które nie spotkały się ze zrozumieniem NIK. Przedstawione zastrzeżenia zostały również powtórzone podczas posiedzenia Zespołu Orzekającego Komisji Rozstrzygającej w NIK. Techniczna argumentacja ponownie przedstawiona przez Spółkę nie spotkała się ze zrozumieniem Komisji Orzekającej. W ocenie Spółki mogło to być spowodowane brakiem w składzie Zespołu Orzekającego Komisji Rozstrzygającej NIK osób o odpowiedniej wiedzy technicznej. Spółce nie jest również znana żadna opinia techniczna, którą by posługiwał się NIK. Po wyczerpaniu ww. ścieżki Spółka podjęła działania związane z ochroną jej praw na drodze sądowej.
Projekt ERTMS jest uzależniony od zakończenia robót na projektach liniowych. ETCS (system wchodzący w skład ERTMS) jest systemem nadrzędnym nad bazowym systemem sterowania ruchem kolejowym (warstwą podstawową) i co do zasady jest zabudowywany na ostatnim etapie realizacji projektu, po wykonaniu wszelkich prac w branżach drogowej, energetycznej i warstwy podstawowej systemu sterowania ruchem kolejowym.
Pierwotnie zaplanowano zabudowę systemu ETCS w latach 2021-2023 przy założeniu zakończenia prac liniowych do końca 2020 roku. Z przyczyn niezależnych od Spółki prace na odcinkach Korytów – Zawiercie na Centralnej Magistrali Kolejowej, Legnica – Węgliniec – Bielawa Dolna i Otwock – Lublin wydłużyły się z powodu licznych kolizji wykrytych w trakcie prac a niemożliwych do przewidzenia na etapie przygotowania, problemów finansowych wykonawców, a także wykonaniem zakresów robót, które pierwotnie nie były przewidziane do realizacji, a były konieczne do osiągnięcia właściwych parametrów użytkowych i eksploatacyjnych.
Nieprawdą jest, że od 2017 roku PLK SA nie zainstalowała systemu GSM-R. Dowodem na to są zainstalowane systemy na liniach: LK nr 9 i LK nr 202 oraz LK nr 1 i LK nr 17 oddane do eksploatacji odpowiednio w 2019 i 2020 roku.
Aktualnie system GSM-R jest uruchomiony w korytarzach E30, E65, E20, liniach kolejowych 1 i 17. Z powodzeniem jest stosowany na potrzeby ETCS poziomu 2 na linii 9 i 202 oraz na ciągu linii E30 Opole – Wrocław – Legnica.
Na etapie tworzenia dokumentacji (przed 2015 rokiem) dla systemu GSM-R lista planowanych terminali dyżurnych ruchu (FDS) została sporządzona przez jednostki terenowe Spółki zgodnie z ówczesną wiedzą i stanem faktycznym zapewniającym bezpieczeństwo ruchu kolejowego. Należy mieć jednak na uwadze, że od momentu stworzenia dokumentacji projektowej Spółka realizowała szereg projektów związanych z digitalizacją infrastruktury (budowa lokalnych centrów sterowania) co spowodowało zmiany w obszarach zarządzania ruchu kolejowego, a tym samym wymusiło zmiany w lokalizacji FDS.
Istniejący system GSM-R zapewnia usługi systemu na ok. 1500 km linii kolejowych, m.in. niezbędne dla działania systemu ETCS poziomu 2, który jest uruchomiony w korytarzach E65 (Warszawa-Gdynia) oraz E30 (Opole – Legnica), systemu ETCS w fazie budowy i testów na korytarzu E20 (Kunowice – Terespol) i liniach nr 1 i 17 (Warszawa – Łódź). System GSM-R eksploatowany przez PLK SA zapewnia również łączność eksploatacyjną na linii kolejowej administrowanej przez PKM.
Cel zarządczy związany z uzyskaniem określonej sprawności systemu GSM-R dotyczył eksploatacji istniejącego (wybudowanego w latach 2012-2016) systemu GSM-R, a w szczególności prawidłowej pracy centrali NSS zabudowanej przez firmę Kapsch (w 2013 roku), która odpowiedzialna jest za jakość zestawianych połączeń. Mierzy się ją wskaźnikiem CSSR, który został przyjęty na poziomie 97% i zrealizowany powyżej tej wielkości.
Nie zgadzamy się ze stanowiskiem NIK, gdyż cel ten w żaden sposób nie był powiązany z budową systemu GSM-R w ramach projektu POIiŚ 5-1.20.„Budowa infrastruktury systemu ERTMS/GSM-R na liniach kolejowych PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. w ramach NPW ERTMS”.
Szybki rozwój telefonii bezprzewodowej nowych generacji, a co za tym idzie plany wygaszania przez operatorów publicznych sieci technologii 2G, brak funkcji kolejowych w sieciach operatorów publicznych tj. praktyczny brak możliwości ich implementacji w kończącej życie technologii 2G zostały potwierdzone w trakcie dialogów technicznych przeprowadzonych z poszczególnymi operatorami w 2018 r. oraz 2021 r. W wyniku dialogów ostatecznie podjęto decyzję o braku zasadności wdrażania roamingu krajowego w technologii GSM w paśmie 900 MHz.
Wdrożenie roamingu krajowego będzie możliwe po uruchomieniu w przyszłości nowego systemu łączności kolejowej FRMCS (w oparciu o 5G) na sieci zarządzanej przez PKP Polskie Lnie Kolejowe S.A., co z kolei pozwoli na powrót do rozmów z operatorami ws. roamingu krajowego 5G-FRMCS w celu wykorzystania ich pasma na potrzeby prowadzenia ruchu kolejowego. Zgodnie z aktualną wiedzą Spółki nie nastąpi to jednak wcześniej niż po 2025 roku, kiedy to dopiero planowane jest wejście w życie nowego standardu łączności kolejowej FRMCS.
