Najbliższe lata, o ile do Polski trafią przewidziane środki unijne, przyniosą na kolei nie tylko inwestycje w infrastrukturę, ale także radykalne odnowienie taboru. Na początku maja odbyły się warsztaty eksperckie na podstawie których przygotowane zostały rekomendacje „Efektywne zakupy taboru kolejowego”.
Unowocześnienie floty w ruchu towarowym oznacza zwiększenie mocy i prędkości, energooszczędność, niezawodność i uproszczoną eksploatację. W przypadku pojazdów pasażerskich, listę tę może uzupełnić lepsza organizacja przestrzeni, atrakcyjny design, wyższy komfort podróży i dodatkowe usługi – które sprawią, że kolej będzie preferowanym środkiem mobilności dla coraz większej liczby pasażerów.
Inwestycje w nowoczesny tabor są działaniem, które przybliża osiąganie celów Europejskiego Zielonego Ładu – powiedział dr Jakub Majewski, prezes Fundacji „Pro Kolej” otwierając 9 maja w Warszawie warsztaty eksperckie „Efektywne zakupy taboru kolejowego”.
W spotkaniu wzięło udział kilkadziesiąt osób, reprezentujących przewoźników i organizatorów przewozów. Mieli oni okazję wysłuchać prezentacji na temat procedur zakupowych dotyczących taboru kolejowego, zasad finansowania i kryteriów dla formułowania specyfikacji przetargowych, a także zapoznać się z całym wachlarzem możliwości odnoszących się do metod planowania i realizacji zamówień.
Proekologiczne podejście do taboru kolejowego musi rozpoczynać się już na etapie planowania zakupów i formułowania przez zamawiających opisu przedmiotu zamówienia. Jak poinformowała uczestników warsztatów Ewa Karasińska – dyrektor Departamentu Projektów Kolejowych CUPT – w rozpoczynającej się perspektywie budżetowej UE o dofinansowanie zakupów będą się mogły ubiegać podmioty inwestujące w pojazdy zeroemisyjne – elektryczne lub wodorowe. Jednocześnie, wychodząc naprzeciw potrzebom zakupowym CUPT zadeklarował, że w ramach budżetu na lata 2014-2020 zwiększy dofinansowania do zakupów taboru z poziomu 50% do 64%.
Wzmocnieniu efektywności procedur zakupowych służyć ma również wdrażanie dyrektywy 2014/25/UE w sprawie udzielania zamówień. Przewiduje ona, że za wybór zwycięzcy w przetargu nie powinna odpowiadać sama cena, ale łączne koszty życia pojazdu. A w tym zakresie, równie ważne co cena okazują się zużycie energii i całkowite koszty utrzymania. Budzi to jednak – jak zaznaczył Krzysztof Celiński ze Stowarzyszenia Ekspertów i Menedżerów Transportu Szynowego – wiele wątpliwości jak taki rachunek przeprowadzić.
Próbę stworzenia ogólnego modelu Life Cycle Costs (LCC) podjęli specjaliści z firmy Stadler. Postanowili uśrednić dane dla trzech najpopularniejszych, produkowanych przez zakłady w Polsce typów elektrycznych zespołów trakcyjnych – tj. Elfa, Flirta i Impulsa. Reprezentujący firmę Arkadiusz Świerkot podkreślił, że w analizie nie chodziło o porównywanie pojazdów, ale przygotowanie danych uśrednionych o całej klasie pociągów. W modelu uwzględniono koszty nabycia, finansowania zakupu, koszt użytkowania (m.in. zużycie energii i wynagrodzenie personelu), koszt utrzymania (obsługę codzienną, serwis prewencyjny, naprawy) i koszty środowiskowe (emisję CO2, hałas, utylizację bądź recykling). Autorzy opracowania wyliczyli, że w kosztach cyklu życia takich pięcioczłonowych EZT, koszty nabycia, koszty utrzymania oraz koszty zużycia energii rozkładają się mniej więcej po równo – z po 1/3 ogólnego kosztu na każdą z kategorii. Sam koszt zakupu – jak wyliczyli specjaliści ze Stadlera – nie przekracza 40%. I na takim właśnie poziomie zarekomendowali wagę tego kryterium w przyszłych zamówieniach.
W dyskusji poruszono także szereg praktycznych problemów związanych z zakupami taboru. Komentowany był problem energochłonności i metod i terminów jej pomiaru, scenariusze postępowania z ofertami, które rozmijają się z rzeczywistością, czy dostęp do serwisu pogwarancyjnego i części zamiennych.
Na podstawie wypowiedzi ekspertów i głosów w dyskusji podczas warsztatów przygotowane zostały rekomendacje „Efektywne zakupy taboru kolejowego”. Jedna z uwag dotyczy właściwego przygotowania opisu przedmiotu zamówienia, które należałoby poprzedzić przewidzianym w prawie zamówień publicznych dialogiem technicznym z udziałem ekspertów i podmiotów działających na rynku.
– Instytucja dialogu technicznego umożliwia rozeznanie sytuacji na rynku i dostosowanie wymagań Zamawiającego do możliwości stronty wykonawczej i wydatnie zmniejszyć ryzyko związane z zamówieniem. Poprawnie przeprowadzony dialog skraca procedurę przetargową i ogranicza ryzyko braku ofert w przetargu – czytamy w rekomendacjach.
Wszystkie rekomendacje „Efektywne zakupy taboru kolejowego”, można znaleźć na stronie Fundacji Pro Kolej.
