Czy uznana przez Wojewódzkiego konserwatora zabytków za warte zachowania świadectwo rozwoju powojennej modernistycznej architektury kolejowej oraz rozwoju technologii i techniki budowlanej, unikatowa wiata jest przeszkodą w budowie Szczecińskiej Kolei Metropolitalnej?
Wpisana do rejestru zabytków w grudniu 2019 r. wiata, wybudowana została w 1973 r. Za jej zaprojektowanie i realizację odpowiadali architekt Danuta Lisiecka i konstruktor Henryk Kowalczyk. Zabytkowa wiata peronowa składa się z żelbetowych, cienkościennych kielichów, które tworzą charakterystyczne zadaszenie. Przystanek osobowy – Szczecin Pogodno, na którym posadowiona jest wiata, jest ważnym elementem, planowanej w ramach inwestycji Szczecińskiej Kolei Metropolitalnej, reaktywowanej linii ze Szczecina do Polic, za której realizację odpowiada spółka Trakcja S.A.
W myśl umowy dotyczącej zaprojektowania oraz wybudowania SKM, zawartej w lipcu 2018 r. pomiędzy PKP PLK S.A., a Trakcją S.A., etap projektowania części inwestycji dotyczącej linii kolejowej 406 miał zostać zakończony w 12 miesięcy od zawarcia umowy. Zgodnie z jej treścią Trakcja miała między innymi przebudować przystanek osobowy Szczecin Pogodno, w tym dokonać rozbiórki istniejącej wiaty. W grudniu 2018 r. Wojewódzki Konserwator Ochrony Zabytków w Szczecinie wszczął dzięki zaangażowaniu Szczecinian, postępowanie administracyjne, dotyczące wpisania wiaty do rejestru zabytków. Ze względu na skomplikowany charakter sprawy, postępowanie zakończone decyzją o wpisie wiaty peronowej do rejestru zabytków, trwało prawie rok.
Trakcja wystąpiła do Wojewody Zachodniopomorskiego ze zgłoszeniem w sprawie rozbiórki wiaty. W dniu 14 października 2019 r. organ wniósł sprzeciw, uzasadniając go trwającym postępowaniem przed Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, o wpis wiaty do rejestru zabytków. W efekcie inżynier projektu, wstrzymał w listopadzie 2019 r. projektowanie na przystanku w rejonie wiaty. Wstrzymanie prac projektowych skutecznie zablokowało również możliwość zaprojektowania pozostałej części przystanku, a w konsekwencji wstrzymało także możliwość zaprojektowania przystanku zgodnie z założeniami dokumentów przetargowych, w tym zachowanie długości przystanku pozwalającego na zatrzymanie się dłuższych składów pociągu dowożących kibiców na pobliski stadion piłkarski im. Floriana Krygiera. Co istotne, kontrakt dotyczący budowy SKM rozróżnia jedynie etap projektowania oraz wykonania i odbioru robót dla całej linii kolejowej 406. Umowa nie została podzielona na odcinki, umożliwiające częściowe odbiory projektów ani robót. Dlatego przeszkoda, dotycząca chociażby jednej lokalizacji mieszczącej się na szlaku ponad dwudziestotrzykilometrowej modernizowanej linii kolejowej, powoduje niemożność ukończenia etapu projektowania do czasu rozwiązania tej przeszkody.
Po uprawomocnieniu się decyzji o wpisie wiaty do rejestru zabytków, PKP PLK w lutym 2020 r. zleciło Trakcji wykonanie dodatkowych badań stanu jej konstrukcji. Wyniki zostały przekazane przez laboratorium oraz udostępnione PKP PLK w lipcu 2020r. Oceny stanu technicznego wiaty dokonał niezależny podmiot, na bezpośrednie zlecenie PKP PLK. Trakcja S.A. chciała zachować bezstronność przy ocenie stanu technicznego wiaty, ponieważ decyzja w tej sprawie mogła wpłynąć zakres oraz termin realizacji umowy. Wykonana w październiku 2020 r. ekspertyza wykazała m.in., że konstrukcja wiaty nie spełnia minimalnych wymagań, dodatkowo występuje postępująca korozja zbrojenia, co oznacza, że stan techniczny wiaty ulega dalszemu pogorszeniu. W ocenie działających na zlecenie PKP PLK ekspertów, konstrukcja wiaty nie może być dalej bezpiecznie eksploatowana, a ewentualna naprawa zadaszenia jest niemożliwa. Wymiana skorodowanych elementów doprowadziłaby do budowy nowego zadaszania. Oznaczało to także, że prowadzenie jakichkolwiek prac budowlanych w obrębie konstrukcji zagraża bezpieczeństwu pracowników, a jej późniejsza eksploatacja stwarza niebezpieczeństwo dla ruchu kolejowego i pasażerów.
Ostatnie miesiące 2020 oraz początek 2021 r. upłynęły na rozmowach PKP PLK z Konserwatorem Zabytków o dalszych losach wiaty. W sierpniu spółka Trakcja, na prośbę Zamawiającego, przedstawiła ofertę projektanta specjalizującego się w renowacji zabytków, obejmującą wykonanie projektu budowlanego remontu wiaty wraz z jej ewentualnym podniesieniem i przesunięciem o kilka, kilkanaście metrów. Po negocjacjach w październiku br. pomiędzy PKP PLK, inżynierem projektu oraz spółką Trakcja podpisany został protokół konieczności wykonania koncepcji projektowej.
Jeżeli okaże się, że technicznie możliwe jest podniesienie oraz przesunięcie wiaty, PKP PLK podejmie na podstawie wstępnych wycen, decyzję o dalszym kształcie projektu przystanku osobowego Pogodno, a w konsekwencji o dalszym zakresie robót. Finalnie, kluczowe znaczenie dla dalszych losów zabytkowej wiaty, będzie miała decyzja Miejskiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie, którego wytyczne będą decydować o ostatecznym kształcie projektu, a tym samym o kosztach robót budowlanych. Do tego czasu z przyczyn obiektywnych i niezależnych od żadnej ze stron, Trakcja nie może zakończyć prac projektowych Szczecińskiej Kolei Metropolitalnej i tym samym rozpocząć prac budowlanych. Zakończenie sprawy wymaga jednak aktywnego zaangażowania inwestora – PKP PLK w konsultacje z Konserwatorem Zabytków, czego na chwilę obecną nie można potwierdzić.
