W 2022 r. odnotowano ponad 350 zdarzeń w obrębie tzw. „dzikich przejść”

Wypadki kwalifikowane do kategorii 34 „Najechanie pojazdu kolejowego na osoby podczas przechodzenia przez tory poza przejazdami kolejowo-drogowymi lub przejściami na stacjach i szlakach”, niezmiennie od lat skutkują największą liczbą ofiar śmiertelnych. Są one głównie powodowane przechodzeniem osób przez tory kolejowe w miejscach niedozwolonych, najczęściej w obrębie tzw. „dzikich przejść”.

Część zdarzeń zakwalifikowanych pierwotnie do tej kategorii, w toku prowadzonych postępowań przez komisje kolejowe czy prokuraturę, zostaje ostatecznie przekwalifikowana na samobójstwa, które nie są traktowane, zgodnie z przyjętymi zasadami, jako zdarzenia kolejowe.

W 2022 r. odnotowano 175 wypadków wskutek najechania pojazdu kolejowego na osoby podczas przechodzenia przez tory poza przejazdami i przejściami na stacjach i szlakach (kat. 34). W porównaniu do 2021 r. liczba wypadków w tej grupie wzrosła o 38 (29,6%) i był to najwyższy wzrost liczby zdarzeń tej kategorii od 2018 r. Biorąc pod uwagę ostatnie pięć lat, odnotowana w 2022 r. liczba wypadków kat. 34 jest jedynie o 13,8% niższa od zarejestrowanej w 2018 r. kiedy to wystąpiły 203 wypadki.

W wyniku wypadków kat. 34 w 2022 r. zginęły 122 osoby, o 22 więcej niż w 2021 r. (wzrost o 22%), a ciężko rannych zostało 27 osób, o 2 więcej niż w 2021 r. (wzrost o 8%).

Zauważalnie wzrosła liczba samobójstw – ze 138 w 2021 r. do 170 w 2022 r., natomiast liczba prób samobójczych nie uległa zmianie. Łączna liczba samobójstw i prób samobójczych wzrosła w stosunku do 2021 r. o 21,2% (32 przypadki).

Wszystkich zdarzeń z osobami (zarówno wypadków kat. 34, jak i samobójstw oraz prób samobójczych) odnotowano w 2022 r. 358, o 24,3% więcej niż w 2021 r. (288 przypadków). W 2022 r. liczba tych zdarzeń ponownie przekroczyła 300, podobnie jak miało to miejsce w latach 2018-2019, była też wyższa niż w 2018 r., kiedy zdarzeń z udziałem ludzi było dotychczas najwięcej – 324 przypadki.

Dane za rok 2022 r. pokazują również dalszą zmianę wzajemnych proporcji omawianych zdarzeń. Od 2018 r. udział samobójstw i prób samobójczych wzrósł z około 37% do nieco ponad 50% i w 2022 r. wynosił 51,1%. Był zatem niższy niż w 2021 r., kiedy to odnotowano udział na poziomie 52,4 %.

Pora dnia ma znaczenie

Do wypadków związanych z przekraczaniem torów w miejscach niedozwolonych najczęściej dochodzi w godzinach popołudniowych i wieczornych – między godz. 17 i 1 w nocy. W 2022 r., podobnie jak w 2021 r., szczyt wypadków kat. 34 przypadł od 18 do 23 godziny doby. Analizując dane za lata 2018–2022 można zauważyć, że w godzinach od 16 do 24, stanowiących jedną trzecią doby, doszło do około 44,2% wszystkich wypadków z osobami nieuprawnionymi na torach. Na pozostałe 16 godzin doby przypadło 55,8% zdarzeń.

W ujęciu miesięcznym w 2022 r. najwięcej wypadków podczas przechodzenia przez tory w miejscach niedozwolonych odnotowano w grudniu (20 zdarzeń – 11,4%), w październiku (19 zdarzeń – 10,9%) oraz w sierpniu i listopadzie (po 18 zdarzeń – 10,3%). Najmniej zdarzeń odnotowano w maju (6 zdarzeń, 3,4%).

Wpływ wypadków na opóźnienia

Najpoważniejszym skutkiem wypadków z udziałem osób są ofiary śmiertelne oraz osoby ciężko ranne. Zdarzenia te niosą jednak ze sobą dodatkowo utrudnienia w przewozach, co nie pozostaje bez wpływu na funkcjonowanie systemu kolejowego.

W 2022 r. łączny czas opóźnień pociągów pasażerskich i towarowych na liniach kolejowych z powodu wypadków kat. 34 oraz samobójstw i prób samobójczych wyniósł 245,47 tys. minut, co w przeliczeniu stanowi ponad 170 dni.

Jest to najdłuższy czas opóźnień w okresie ostatnich pięciu lat, w stosunku do roku wcześniejszego wzrósł o 79,81 tys. min (z 165,66 tys. minut), a od najkrótszego odnotowanego w 2018 r. był dłuższy o 137,95 tys. minut.

Jak zapobiegać wypadkom?

Wśród możliwych sposobów ograniczenia powstawania „dzikich przejść”, a co za tym idzie zapobiegania wypadkom kat. 34, można wymienić:

wygrodzenie linii kolejowej, co zapewnia fizyczne uniemożliwianie lub utrudnianie wchodzenia na teren kolejowy;

odpowiednie planowanie inwestycji np. unikanie jednostronnych dojść do peronów, stosowanie przejść podziemnych zamiast kładek w poziomie szyn oraz unikanie tworzenia długich odcinków linii kolejowych bez zapewnienia bezpiecznego przejścia na drugą stronę torów;

odpowiednie gospodarowanie przestrzenią przez lokalne władze, poprzez lokalizowanie zabudowy w miejscach dobrze skomunikowanych, z dostępem do istniejących przejść lub przejazdów, a w przypadku zabudowy oddalonej od przejścia lub przejazdu, zobowiązanie inwestorów do partycypowania w kosztach budowy bezpiecznego przejścia przez tory;

podejmowanie działań związanych z edukacją społeczeństwa na temat zagrożeń związanych z przechodzeniem przez tory w miejscach niedozwolonych,

działania Straży Ochrony Kolei w zakresie egzekwowania przepisów, poprzez monitorowanie „dzikich przejść” i wystawianie mandatów za przechodzenie w miejscach niedozwolonych

Według danych Komendy Głównej SOK8, w 2022 r. w ramach ogólnopolskiej akcji „Szlaban na ryzyko – Dzikie Przejścia” funkcjonariusze przeprowadzili 51 417 działań, w trakcie których pouczyli 1 389 osób, natomiast 2 213 ukaranych zostało mandatami.