Wraz z rosnącą popularnością przewozów intermodalnych wzrasta również liczba naczep i przyczep samochodowych przewożonych koleją. Jednak skala wzrostu i porównanie z innymi państwami pokazują, że w Polsce ten rodzaj przewozów ma nadal niewykorzystany potencjał.
W Polsce transport towarów samochodami ciężarowymi z przyczepami i naczepami realizowany jest zarówno w przewozach krajowych, jak i tranzytowych. Transport naczep i przyczep koleją odbywa się jedynie w komunikacji międzynarodowej. W porównaniu z liczbą transportowanych kontenerów w Polsce liczba naczep i przyczep samochodowych przewożonych koleją jest niewielka. W 2021 r. koleją przetransportowano 46 560 sztuk, co stanowiło wzrost o ok. 15% w porównaniu z 2020 r., kiedy to przewieziono 40 535 sztuk. W przypadku naczep i przyczep samochodowych w I półroczu 2022 r. koleją przewieziono 18 989 sztuk. Przewóz koleją całych zestawów, czyli samochodów ciężarowych i ciągników siodłowych z naczepami w Polsce funkcjonuje w ograniczonym zakresie – w całym 2021 r. przetransportowano jedynie 111 sztuk takich zestawów. Stanowi to co prawda ponad 9-krotny wzrost w porównaniu z wynikami z 2020 r., kiedy to przewieziono tylko 12 sztuk takich zestawów, jednak w porównaniu do całości rynku jest to nadal wielkość marginalna.
– Dane ze statystyk Urzędu Transportu Kolejowego nie pozostawiają żadnych wątpliwości, że ostatnia dekada była czasem intensywnego rozwoju przewozu kontenerów w Polsce. Te wyniki cieszą, lecz nie wolno zapominać, że intermodal to nie tylko kontenery. Przewóz naczep i przyczep koleją wciąż stanowi w naszym kraju niszę – komentuje dr. inż. Ignacy Góra, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego.
W ocenie UTK należy przeanalizować możliwości zwiększenia przewozów przyczep i naczep z wykorzystaniem kolei. Transport towarów po drogach powinien odbywać się przede wszystkim na krótkich i średnich dystansach, na dalszych zaś trasach naczepy i przyczepy samochodowe powinny być przewożone koleją. Istotne jest również zapewnienie odpowiedniej infrastruktury przeładunkowej tam, gdzie jest ona najbardziej potrzebna, oraz sprawnej siatki połączeń. W tym obszarze transport kolejowy i drogowy powinny się uzupełniać, a nie konkurować. Należy również przeanalizować możliwości przeniesienia na kolej części tranzytu towarów, który odbywa się obecnie po drogach z wykorzystaniem przyczep i naczep.
W ostatnich latach w przewozach koleją naczep i przyczep samochodowych widać wzrost wykorzystania tej formy transportu intermodalnego. W 2021 r. w stosunku do 2019 r. wzrosły one ponad dwukrotnie z 22 139 sztuk do 46 560 sztuk (zmiana o ok. 110 %). W 2021 r. w przewozach intermodalnych przewieziono ogółem 2 920 tys. TEU, z czego naczepy i przyczepy samochodowe w przeliczeniu stanowiły jedynie 99,5 tys. TEU. Patrząc na dane z przewozów intermodalnych za pierwsze dwa kwartały 2022 r. w zakresie przewozu naczep i przyczep odnotowano 42, 3 tys. TEU.
W Polsce liczba naczep i przyczep samochodowych przewożonych koleją jest niewielka. W innych krajach, na przykład w Niemczech czy Szwajcarii, przewóz naczep pociągami jest bardziej popularny. W Niemczech wedle danych Eurostat naczepy stanowią blisko 20% ogółu przetransportowanych koleją jednostek. Liczba przewożonych pociągami naczep jest więc blisko 26–krotnie wyższa niż w Polsce. W Szwajcarii udział naczep w ogólnej liczbie przewożonych koleją jednostek kształtuje się na poziomie ponad 15%. Według danych Eurostat liczba przewożonych pociągami naczep w Szwajcarii jest blisko 5-krotnie wyższa niż w Polsce. W Szwajcarii ok. 7% przewozów koleją stanowi również transport pojazdów drogowych. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że w Szwajcarii liczba jednostek intermodalnych ogółem jest o ok. 20% mniejsza niż w Polsce.
Przewozy kolejowe naczep i przyczep samochodowych w Polsce odbywają się głównie w eksporcie i imporcie. W tranzycie w 2021 r. odnotowano tylko 683 sztuk. Warto zauważyć w tym przypadku znaczny wzrost w porównaniu z 2020 r., kiedy przewieziono ich raptem 113 sztuk. W komunikacji krajowej w latach 2020-2021 natomiast przewozy tego typu nie były realizowane w ogóle. Dopiero w I półroczu 2022 r. po raz pierwszy odnotowano przewóz 36 sztuk.
W 2021 r. przewozy naczep i przyczep samochodowych w Polsce realizowało 2 przewoźników intermodalnych: LTE Polska sp. z o.o. oraz PKP Cargo S.A.
Przewozy na największą skalę realizowała spółka LTE Polska sp. z o.o. (69%). Przewoźnik obsługuje m.in. regularne połączenia z zakładów Michelin Polska sp. z o.o. w Olsztynie do Ludwigshafen w Niemczech. W Olsztynie funkcjonuje plac przeładunkowy umożliwiający sprawny i szybki załadunek pociągu. Dwa razy w tygodniu trasę tę pokonują pociągi zestawione z 18 wagonów. Jednorazowo mogą one przetransportować 36 naczep na dystansie ok. 1 200 km w czasie poniżej doby.
Innym stałym połączeniem realizowanym od lat przez LTE Polska sp. z o.o. jest przewóz naczep pomiędzy terminalem w Swarzędzu a Holandią. Dzięki użyciu wzmocnionych naczep typu huckepack (możliwych do podnoszenia przy użyciu suwnic i reachstakerów) realizowane są stałe kursy.
W 2020 r. uruchomione zostało przez PKP Cargo pilotażowe połączenie pomiędzy litewskim terminalem a obiektem w Niemczech, zaś w 2021 r. wagony przystosowane do obsługi naczep obsługiwały odcinek Suwałki – Rzepin.
W I półroczu 2022 r. przewozy naczep i przyczep realizowało 4 przewoźników intermodalnych. Jeśli chodzi o przewozy naczep i przyczep w 2022 r., to do grona przewoźników realizujących takie usługi, oprócz PKP Cargo i LTE Polska, dołączyły spółki DB Cargo Polska i LTG Cargo Polska. DB Cargo Polska realizowała m.in. połączenia międzynarodowe do Niemiec przez przejścia graniczne Rzepin i Horka. Spółka LTG Cargo Polska wg danych zawartych na swojej stronie internetowej informuje, że realizowała trasy Kowno – Duisburg – Kowno. Połączenie obsługiwane jest wyłącznie przez spółki z Grupy LTG Cargo – na Litwie przesyłki realizowane są przez zespół LTG Cargo, a przewozy w Polsce i Niemczech przez spółkę zależną LTG Cargo Polska. Pociąg kursuje trzy razy w tygodniu, a na jednej trasie może przewieźć do 36 jednostek naczep i kontenerów z towarami intermodalnymi.
– W 2021 r. przewozy w tym zakresie świadczyło jedynie dwóch przewoźników. W I półroczu 2022 r. liczba ta wzrosła do czterech przewoźników. Przedsiębiorcy powinni więc szukać możliwości zaistnienia na tym rynku, a państwo powinno badać, analizować i wspierać możliwości rozwoju w tym zakresie, by z sukcesem zrealizować wyznaczone cele klimatyczne. Wzrost liczby przewiezionych naczep i przyczep, który obserwujemy w ostatnich latach, a zwłaszcza dynamika tego wzrostu w ostatnim roku, są obiecujące – dodał dr. inż. Ignacy Góra.
