W II kwartale 2023 r. przewieziono 54,8 mln ton ładunków i wykonano pracę przewozową na poziomie 14,8 mld tonokilometrów. Te wyniki są mniejsze odpowiednio o 5,8 mln ton i 1,3 mld tonokilometrów w porównaniu do I kwartału 2023 r. Przyczyną jest przede wszystkim znaczny spadek w przewozach węgla kamiennego z 22,5 mln ton w I kwartale 2023 r. do 17,1 mln w II kwartale 2023 r (mniej o 23,9%).
W największej grupie towarów przewożonych koleją, tj. węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny, odnotowano wyraźny spadek przewożonych ładunków z 22,8 mln ton w I kwartale 2023 do 17,4 mln ton (spadek o 23,7%) w II kwartale 2023 r. W podgrupie węgiel kamienny masa tego surowca spadła o 5,4 mln ton w porównaniu z I kwartałem obecnego roku. Tak niski poziom przewozów ładunków z grupy węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny ostatni raz miał miejsce w drugim kwartale 2020 r.
Pomimo spadku przewozów, w dalszym ciągu towary z grupy węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny z udziałem w rynku 31,7% pod względem masy miały największy udział w przewozach kolejowych. W porównaniu do I kwartału 2023 r. udział tej grupy spadł o blisko 6 punktów procentowych.
Udział ładunków z drugiej największej grupy towarów, rudy metali i pozostałe produkty górnictwa i kopalnictwa, wyniósł odpowiednio 26,6% wg przewiezionej masy (wzrost o 3,4 punktu procentowego w porównaniu do I kwartału 2023 r.) i 24,9% wg wykonanej pracy przewozowej (wzrost o 3,2 punktu procentowego w porównaniu do I kwartału 2023 r.). W wartościach bezwzględnych w ramach przewozów ładunków z tej grupy w II kwartale 2023 r. przewieziono 14,6 mln ton i wykonano pracę przewozową na poziomie 3,7 mld tonokilometrów.
W grupie ładunków produkty rolnictwa, łowiectwa, leśnictwa, rybactwa i rybołówstwa odnotowano spadek masy przewożonych ładunków w stosunku do I kwartału 2023 r. o 0,7 mln ton (o 32% mniej), z czego o 0,5 mln ton spadł transport towarów z podgrupy zboża (o 29% mniej). W grupie produkty spożywcze, napoje i wyroby tytoniowe odnotowano spadek o 0,2 mln ton, a w grupie chemikalia, produkty chemiczne, włókna sztuczne, wyroby z gumy i tworzyw sztucznych, paliwo jądrowe – spadek o 0,1 mln ton w stosunku do I kwartału obecnego roku.
Ładunki, których przewozy wzrosły w stosunku do I kwartału 2023 r., należą do podgrupy kruszywo, piasek, żwir, gliny (wzrost o 1,6 mln ton). Podgrupa ta należy do grupy rudy metali i pozostałe produkty górnictwa i kopalnictwa, w której ze względu na spadek przewozów rud żelaza odnotowano wzrost przewozów jedynie o 0,5 mln ton. W grupie wyroby z pozostałych surowców niemetalicznych odnotowano wzrost przewozów o 0,3 mln ton, na co wpływ miał wzrost przewozów w podgrupach: cement, wapno, gips (o 0,2 mln ton) oraz o 0,1 mln ton w podgrupie pozostałe materiały budowlane. W przypadku innych grup zmiany wielkości masy nie przekraczały 100 tysięcy ton.
Zmniejszenie przewozów towarów takich jak węgiel czy kruszywa i jednoczesny brak możliwości zastępowania tych ładunków innymi, związanymi np. z produktami wysokoprzetworzonymi czy produktami spożywczymi to sytuacja, która może wpływać na opłacalność przewozów. Dlatego kolej, jako nieskoemisyjny środek transportu, powinna wykorzystać swoją szansę w obliczu aktualnych zmian na rynku, takich jak np. zawieszanie jednych i uruchamianie nowych kierunków przepływu towarów np. pomiędzy krajami bałtyckimi a Europą Zachodnią, rozwijający się segment przewozów przesyłek kurierskich czy przewozy produktów rolnictwa, Największą przewagą kolei zawsze pozostanie, możliwość jednorazowego transportu ładunków o masie 2–3 tys. ton. Taki przewóz wymaga znacznie mniejszego zaangażowania osób i środków niż w przypadku transportu drogowego. Te atuty powinna wspomóc większa elastyczność sektora kolejowego i cyfryzacja tej gałęzi transportu – komentuje dr inż. Ignacy Góra, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego.
W II kwartale 2023 r. 65,1% masy towarów przewiezionych było w komunikacji krajowej, a pozostałe 34,9% w komunikacji międzynarodowej (18,2% w imporcie, 13,4% w eksporcie, a 3,3% w tranzycie). Według pracy przewozowej było to odpowiednio 56% w komunikacji krajowej, 19,8% w imporcie, 16,2% w eksporcie oraz 8,1% w tranzycie. Udział komunikacji krajowej i międzynarodowej pozostaje po pierwszym półroczu 2023 r. na podobnym poziomie jak w całym 2022 r.
Transport towarów koleją w pierwszym półroczu 2023 r. wskazuje na znaczące spadki w wielu grupach ładunków – w niektórych z nich, takich jak: wyroby włókiennicze i odzież, skóry i produkty skórzane; drewno wyroby z drewna i korka, słomy, papier i wyroby z papieru, wyroby poligraficzne oraz nagrania; meble, pozostałe wyroby gotowe, spadki w masie transportowanych ładunków wynosiły ponad 50% w stosunku do I półrocza 2022 r.
