Prawie 4,500 km linii Kolei Dużych Prędkości jest planowanych na terenie krajów Trójmorza. Pierwsze odcinki, w tym trasa Warszawa – Łódź, mają zostać uruchomione już w 2028 r. Podczas pierwszego dnia Railway Direction Days w Warszawie porozumienie o współpracy podpisali przedstawiciele CPK, Správa železnic i Rail Baltiki, czyli kolejowi inwestorzy z Polski, Czech, Litwy, Łotwy i Estonii.
Jak wynika z harmonogramów inwestorskich, do 2028 r., czyli w momencie planowanego uruchomienia I etapu lotniska CPK, powinien już działać pierwszy odcinek KDP Warszawa – Łódź projektowany dziś przez spółkę CPK. Do tego czasu ma się też zakończyć modernizacja przez PKP PLK trasy Rail Baltica od granicy z Litwą przez Białystok do Warszawy.
Zgodnie z planem do 2030 r. w Estonii, na Łotwie i Litwie powinien powstać cały korytarz transgraniczny Rail Baltica: z Tallina przez Rygę i Kowno (z odnogą do Wilna) do granicy z Polską, a jego pierwsze odcinki będą uruchamiane od 2027 r. Zgodnie z założeniami, w tym czasie powstanie też odcinek linii KDP V4 między Pragą, Brnem, Bratysławą i Budapesztem. W kolejnych latach do linii V4 dołączane będą kolejne odcinki z Polski: Katowice – Ostrawa i tzw. Węzeł Małopolsko-Śląski.
Trójmorze to jeden z najszybciej rozwijających się obszarów w Europie. W ciągu ostatnich 20 lat PKB w tym regionie rosło w tempie prawie dwukrotnie szybszym niż w tzw. starej UE. Te projekty kolejowe są skrojone pod potrzeby poszczególnych krajów i regionu Trójmorza jako całości. Nowa projektowana sieć KDP, czyli inwestycje kolejowe CPK wraz z pozostałymi inwestycjami, np. Rail Baltica i V4, stworzą w przyszłości kolejowy kręgosłup Trójmorza, będąc jednocześnie kluczowym elementem unijnej sieci transportowej TEN-T- zauważył wiceminister funduszy i polityki regionalnej Marcin Horała, pełnomocnik rządu ds. CPK.
Dzięki wspólnym inwestycjom powstanie np. połączenie Tallin – Warszawa – Katowice – Budapeszt (1700 km) i Tallin – Warszawa –Wrocław – Praga (1500 km, w tym 400 km po „szprysze” nr 9 CPK).
W trakcie konferencji RDD 2023 CPK, RB Rail AS i Správa železnic, czyli inwestorzy trzech największych projektów kolejowych w regionie, podpisali porozumienie o współpracy.
To jest ten unikalny, jedyny w swoim rodzaju czas w naszej wspólnej historii, kiedy to działając w regionie razem, możemy stworzyć bezkonkurencyjną ofertę połączeń kolejowych. Wyciągamy wnioski z inwestycji w KDP na Zachodzie. Dzięki temu nasze projekty mogą przynieść efekt gospodarczego domina, dając impuls do rozwoju dla innych branż i sektorów – powiedział prezes CPK Mikołaj Wild.
Biorąc pod uwagę skalę i wpływ projektu Rail Baltica nie tylko na kraje bałtyckie, ale także na całą Europę, chcemy wykorzystać pełen potencjał płynący z zacieśniania współpracy z innymi megaprojektami infrastrukturalnymi w regionie. Dokonaliśmy już znaczącego postępu w tym zakresie poprzez ustanowienie regularnej współpracy z CPK i będziemy zaszczyceni, mogąc ją teraz rozszerzyć o narodowego zarządcę infrastruktury kolejowej w Czechach – dodał Agnis Driksna, dyrektor generalny i prezes spółki RB Rail.
Współpraca między zarządcami infrastruktury kolejowej w regionie jest przez nas postrzegana jako kamień węgielny rozwoju w regionie Trójmorza. Biorąc pod uwagę długoterminowy charakter naszych projektów, powinniśmy pamiętać, że korzyści z nich będą ogromne nie tylko dla naszych krajów, ale także dla całej Europy – podkreślił Radek Čech, dyrektor ds. Spraw Międzynarodowych spółki Správa železnic.
Wspólne przedsięwzięcia inwestycyjne mają wsparcie międzynarodowych sojuszników, którzy zwracają uwagę, że projektowana infrastruktura będzie miała charakter podwójnego przeznaczenia, czyli cywilno-wojskowy.
Obecna sytuacja na Ukrainie pokazuje, jak niezwykle ważna dla bezpieczeństwa regionu jest infrastruktura strategiczna, w tym kolejowa. To są inwestycje w długoterminową stabilność regionu, które są równie ważne jak współpraca w zakresie bezpieczeństwa narodowego, bezpieczeństwa energetycznego i szeroko pojętej obronności – powiedział Mark Brzezinski, ambasador Stanów Zjednoczonych w Polsce.
Rail Baltica i inwestycje kolejowe CPK są niezmiernie ważne dla dalszej integracji regionu z siecią transportową Unii Europejskiej i pozwolą na osiągnięcie znaczących korzyści w zakresie ochrony klimatu poprzez przeniesienie części ruchu z dróg na tory – dodała Catherine Trautmann, Europejska koordynator korytarza Morze Północne-Morze Bałtyckie.
Projektowany system KDP na terenie Trójmorza będzie efektywny ekonomicznie, co potwierdza zaprezentowany podczas Railway Direction Days raport międzynarodowej firmy konsultingowej Steer wykonującej analizy m.in. dla Komisji Europejskiej. Szacowany całkowity koszt całej sieci KDP w regionie Trójmorza to ok. 60 mld euro.
Według Steer, łączna wartość korzyści z sieci KDP dla krajów Trójmorza wyniesie ponad 120 mld euro. Oznacza to, że w perspektywie 50 lat od oddania do eksploatacji większości planowanej sieci szybkich kolei, będzie ona generować dwukrotnie większą korzyść netto w porównaniu do nakładów inwestycyjnych poniesionych na jej budowę. Jak wyliczają twórcy raportu, 55 mld euro to oszczędność czasu podróży pasażerów, a 57 mld euro to inne korzyści z projektu, w tym m.in. korzyści wynikające ze spadku liczby wypadków transportowych.
Dobra wiadomość dla pasażerów jest taka, że wystąpią duże skrócenia czasów przejazdu, np. na odcinku Łódź – Wrocław z 3 godz. do ok. 1 godz. Z Warszawy do Wilna dojedziemy w ok. 4 godz. (obecnie to 9 godz.), do Rygi jazda będzie trwać 5 godzin (dziś nie ma takiego bezpośredniego połączenia pociągiem, a czas podróży autobusem to ponad 8 godz.). Do Ostrawy dojedziemy ze stolicy Polski w niecałe 2 godz. (obecnie to 4,5 godz.), a do Budapesztu w 5,5 godz. (obecnie to 11,5 godz.).
Z Pragi do Wiednia i Bratysławy dojedziemy w ok. 2 godziny, obecnie taka podróż to 4,5 godz.. Do Budapesztu podróż z czeskiej stolicy skróci się do 3,5 godz. (z obecnych 7 godz.). Z Wilna do Tallina pasażerowie dotrą w ok. 3,5 godz. (obecnie to ponad 8 godz.), a do Rygi w niecałe 2 godz. (z obecnych ponad 4 godz.).
Jak wynika z obliczeń Steer, najbardziej obciążonymi odcinkami będą: Warszawa – Łódź w Polsce, Brno – Jihlava w Czechach i Budapeszt – Gyor na Węgrzech. Na każdym z nich będzie podróżować od 14 do 18 mln pasażerów rocznie.
Prace planistyczne i projektowe są już zaawansowane. Np. w Polsce studia wykonalności są opracowywane już dla 1500 km z 2000 km planowanych „szprych” CPK. Z tego dla np. 140-kilometrowego odcinka KDP między Warszawą i Łodzią (tutaj rozpoczęcie przygotowawczych robót budowlanych powinno nastąpić w drugiej połowie tego roku) i 200 km między Łodzią i Wrocławiem są już warianty inwestorskie.
W krajach bałtyckich ponad 640 z 870 km korytarza Rail Baltica jest w fazie projektowania, a budowa na dużą skalę zbliża się wielkimi krokami. Na przykład na Łotwie trwa przetarg na prace budowlane dla 200-kilometrowego odcinka czy na projekt i budowę podsystemu elektryfikacji całej sieci Rail Baltica. Z kolei Czechy przygotowują dokumentację projektową m.in. dla odcinka między Ostrawą a Przerowem.
Docelowo kolejowy system KDP będzie mógł objąć wszystkie kraje Trójmorza. Będzie też gotowy do dalszego rozwoju na terenie Ukrainy (przedłużenie „szprychy” nr 5 CPK do Lwowa, a docelowo do Kijowa). Rozwój połączeń KDP Polska-Ukraina wpisuje się w plan odbudowy tego kraju i koncepcję wydłużenia korytarzy TEN-T za wschodnią granicę Polski.
