Szybkość i punktualność dostaw to główne obszary, które powinny ulec poprawie aby transport kolejowy stał się bardziej konkurencyjny dla nadawców ładunku – to niektóre z wniosków postawionych w opracowanym przez Urząd Transportu Kolejowego drugim „Raporcie z konsultacji z organizacjami reprezentującymi korzystających z usług kolejowych przewozów towarowych”.
Prezes Urzędu Transportu Kolejowego co najmniej raz na 2 lata przeprowadza konsultacje z podmiotami i organizacjami zaangażowanymi w kolejowy transport towarów. Prezentowany raport zawiera wnioski z przeprowadzonego w 2021 r. badania ankietowego skierowanego do następujących grup – interesariuszy transportu kolejowego towarów:
- przewoźników kolejowych towarowych;
- nadawców, odbiorców, spedytorów w transporcie kolejowym;
- operatorów obiektów infrastruktury usługowej;
- organizacji reprezentujących korzystających z towarowego transportu kolejowego.
Pozyskane za pośrednictwem ankiet informacje umożliwiły zebranie opinii nt. funkcjonowania kolejowego transportu towarów w Polsce. W szczególności zdefiniowano bariery, które w ocenie respondentów sprawiają, że na przestrzeni ostatnich lat krajowy transport towarów koleją nie zdołał w znaczny sposób zwiększyć swojego udziału w transporcie towarów ogółem.
Kolejne konsultacje z podmiotami rynku kolejowego pokazują, że aktualną barierą pozostaje czas realizacji kolejowych przewozów towarowych. Dłuższy czas przewozu to wyższe koszty działalności przewoźnika, które finalnie znajdują odzwierciedlenie w konkurencyjności tego typu usługi. Konieczne są tym samym działania usprawniające całą sferę organizacyjną przewozów kolejowych – zarówno po stronie zarządcy infrastruktury jak i przewoźników. Na tle aktualnej sytuacji na wschodniej granicy poważnym wyzwaniem dla przewoźników kolejowych są również wysokie ceny paliw – w szczególności wzrosty cen energii trakcyjnej – komentuje dr inż. Ignacy Góra, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego.
Bariery rynku kolejowych przewozów towarowych
W opinii 80% ankietowanych przewoźników kolejowych najważniejszym utrudnieniem w transporcie towarów koleją jest zbyt długi czas przewozu. Jego skrócenie pozwoliłoby na zwiększenie terminowości i punktualności dostaw oraz na zmniejszenie kosztów prowadzenia działalności przewozowej, a tym samym na zwiększenie konkurencyjności transportu kolejowego dla nadawców i odbiorców ładunków. Wpłynęłoby również na zwiększenie ilości realizowanych operacji dzięki bardziej efektywnemu wykorzystaniu zasobów.
Zdaniem ankietowanych istotną barierą rozwoju kolejowych przewozów towarowych są ograniczenia infrastrukturalne. W ocenie 68,57% ankietowanych rozbudowa sieci kolejowej to warunek,
aby transport kolejowy stał się bardziej dostępny dla nadawców ładunków. Podmioty biorące udział w konsultacjach wskazują, że pomimo podejmowanych na przestrzeni
ostatnich lat wielu przedsięwzięć inwestycyjnych, stan techniczny i parametry eksploatacyjne udostępnianej infrastruktury kolejowej wciąż odbiegają od oczekiwań kolejowych przewoźników
towarowych oraz nadawców i odbiorców przewożonych towarów.
Wyniki przeprowadzonych konsultacji pokazały, że w ocenie respondentów niewystarczająca przepustowość to jeden z głównych czynników hamujących rozwój kolejowych przewozów
towarowych. Zwróciła na to uwagę zdecydowana większość – 85,71% ankietowanych przedstawicieli z grupy nadawców, odbiorców, spedytorów korzystających z usług transportu kolejowego. Podobny pogląd wyrażają również przedstawiciele organizacji zrzeszających przedsiębiorców korzystających z usług towarowego transportu kolejowego, a także przewoźnicy realizujący kolejowe przewozy towarowe.
Przewoźnicy kolejowi wskazali, że cały pakiet kosztów wpisanych w działalność przewoźnika kolejowego jak również obowiązkowych procesów i procedur związanych z zatrudnianiem wyspecjalizowanego personelu sprawiają, że transport towarów koleją jest drogi, a tym samym mniej konkurencyjny w porównaniu z alternatywnym transportem drogowym.
Oczekiwania rynku przewozów towarowych
W ocenie uczestników konsultacji dla zwiększenia konkurencyjności transportu kolejowego państwo powinno stworzyć odpowiednie ramy prawne, które zapewnią przewoźnikom kolejowym porównywalne do transportu samochodowego zasady dostępu do infrastruktury, obejmujące uproszczenie wymogów formalnych oraz ograniczenie kosztów dostępu. Przy czym wskazuje się, że te oba środki transportu powinny być wobec siebie komplementarne a nie konkurencyjne.
Z opinii uczestników konsultacji wynika, że mimo sprzyjających uwarunkowań, w kwestii przewozów towarów koleją jest jeszcze bardzo dużo do zrobienia. Jak wynika z analizy, do poprawy są przede wszystkim szybkość i punktualność dostaw. Dla nadawcy ładunku to właśnie czas realizacji przewozu ma kluczowe znaczenie z perspektywy optymalizacji łańcucha dostaw. Wszelkie opóźnienia w dostawie to straty nie tylko wizerunkowe, ale i finansowe – to wyższe koszty działalności z tytułu dodatkowego angażowania personelu czy taboru. Koszty te finalnie znajdują odzwierciedlenie w cenie przesyłki, co może przemawiać na niekorzyść kolei jako środka transportu. Intensywne prace prowadzone na sieci kolejowej sprawiają, że nie jest możliwe osiągnięcie oczekiwanych prędkości handlowych, a na efekty tych modernizacji będzie trzeba jeszcze poczekać – dodaje Marcin Trela, wiceprezes Urzędu Transportu Kolejowego
