W ramach Debaty „Stan i potrzeby rozwojowe kolei w Polsce” zorganizowanej przez Stowarzyszenie Ekspertów i Menedżerów Transportu Szynowego głos zabrał prezes Stowarzyszenia Józef Marek Kowalczyk, który przedstawił własną analizę wybranych aspektów reformy PKP z lat 2000 – 2001.
Jak czytamy w wypowiedzi Józefa Marka Kowalczyka w ramach Debaty „Stan i potrzeby rozwojowe kolei w Polsce”, to nie w reformie PKP z lat 2000 – 2001 należy upatrywać przyczyn dramatycznego spadku udziału kolei w rynku przewozów ładunków, lecz w braku właściwej polityki kolejnych rządów wobec transportu kolejowego, poprzez dyskryminujące tą gałąź transportu wysokości opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej.
Według Kowalczyka, reforma PKP, z lat 2000 – 2001, natrafiała jednak od samego początku na różne, nierzadko krytyczne oceny.
– Większość ocen krytycznych wynikała z faktu obciążania ustawy o PKP wszystkimi niedostatkami rynku kolejowego w Polsce, w tym brakiem przez wiele lat pro kolejowej polityki państwa – uważa Kowalczyk.
Z analizy tego dokumentu wynika, że głównymi celami reformy PKP miały być zdecydowana poprawa efektywności funkcjonowania przedsiębiorstwa PKP, które jako całość było deficytowe, zadłużone i spełniało przesłanki od ogłoszenia upadłości oraz rozpoczęcie procesu przygotowania poszczególnych sektorów przedsiębiorstwa PKP do funkcjonowania w warunkach konkurencji rynkowej, w tym konkurencji z przedsiębiorstwami kolejowymi zagranicznymi, po wejściu Polski do UE.
– Z perspektywy minionych lat należy ocenić, że cele strategiczne reformy PKP z lata 2000 – 2001 zostały osiągnięte – uważa prezes Stowarzyszenia.
Dowodem pośrednim jest chociażby fakt, że w następstwie racjonalizacji działalności przekształconej PKP uległ znacznemu obniżeniu realnemu koszt świadczonych usług przewozowych ładunków.
– Na przestrzeni minionych 20 lat, kolejowe frachty przewozowe obniżyły się realnie o ponad 30%, co wynika z porównania stawek przewozowych sprzed 20 lat i obecnych, z uwzględnieniem skumlowanego wskaźnika inflacji, za minione 20 lat – wyjaśnia Kowalczyk
Jak dodaje inicjator Debaty „Stan i potrzeby rozwojowe kolei w Polsce”, dowodem jest również fakt funkcjonowania spółek z Grupy PKP, jako pełnoprawnych i konkurencyjnych przewoźników kolejowych, tak w sektorze przewozów towarowych, jak i pasażerskich.
– Powstanie spółek kolejowych, wyspecjalizowanych w prowadzeniu działalności na własny rachunek, przyczyniło się do wyzwolenia przedsiębiorczości wśród kadr kierowniczych. Owocowało to na początku wieloma przedsięwzięciami racjonalizującymi koszty działalności operacyjnej. Następnie zaś podejmowane były śmiałe decyzje inwestycyjne, tak w obszarze infrastruktury kolejowej, jak i te dotyczące modernizacji i zakupów nowoczesnego taboru kolejowego – pisze Józef Marek Kowalczyk.
Jak przypomina prezes Kowalczyk reforma PKP z lat 2000 – 2001 była piątą z wielkich reform podjętych i zrealizowanych w okresie Rządu Premiera Jerzego Buzka. Proces przygotowania i wdrażania reformy PKP z lat 2000 – 2001 wymagał zaangażowania wielu osób. Wspomniał o tym, w swojej wypowiedzi dla uczestników Debaty, Pan Krzysztof Celiński, który był w tym okresie Prezesem Zarządu najpierw PP PKP a później PKP S.A.
– Uczestnicząc w procesie wdrażania ustawy mogę potwierdzić, że kluczową rolę w powodzeniu wdrożenia reformy PKP odegrali, zarówno Prezes Krzysztof Celiński jak i Prezes Krzysztof Mamiński, który był wówczas Członkiem Zarządu PP PKP i PKP S.A. Ich doświadczenie menedżerskie, determinacja w realizacji całego programu restrukturyzacji PKP oraz autorytety wśród kolejarskiej społeczności były czynnikami przesądzającymi o powodzeniu i dobrym tempie wdrażania postanowień ustawy o PKP z dnia 8 września 2000 roku – dodaje Kowalczyk
Według prezesa Stowarzyszenia Ekspertów i Menedżerów Transportu Szynowego wdrożenie reformy było zadaniem arcytrudnym, realizowanym w warunkach głębokiego deficytu finansowego, ogromnych napięć społecznych oraz konieczności ciągłych uzgodnień trudnych spraw zmian strukturalnych na kolei ze związkami zawodowymi.
– Reforma PKP z lat 2000 – 2001 była realizacją największego, w historii wolnej Polski, programu restrukturyzacyjnego w polskiej gospodarce. Porównywalna z tą reformą może być tylko planowana obecnie reforma polskiego górnictwa; jeśli w całości zostanie zrealizowana – zaznacza Kowalczyk
Dlaczego zatem, jeśli przyjąć, że reforma PKP z lat 2000 – 2001, była celowa i przydatna, mamy do czynienia z niedostatecznym udziałem kolei w przewozach, w tym z ogromnym spadkiem udziału kolei w przewozach ładunków w Polsce.
W ocenie Józefa Marka Kowalczyka, reforma PKP z lat 2000 – 2001 nie została wsparta właściwą – pro kolejową polityką gospodarczą kolejnych ekip rządowych.
